Przedmiotem projektu w Katowicach jest zaplanowanie zielono-niebieskiego korytarza Ślepiotki od Rezerwatu Ochojec aż po ujście do Kłodnicy w Panewnikach. Od wiosny 2010 do końca roku będzie trwać inwestycja w dolinie Ślepiotki w Ochojcu na wysokości osiedla Szenwalda.

Teren zostanie uprzątnięty i zagospodarowany w taki sposób by umożliwić bezpieczne jego odwiedzanie, wypoczynek i rekreację. Równocześnie jednak wzbogacone zostaną jego walory przyrodnicze poprzez częściową odbudowę mokradeł, wyeksponowanie dawnego koryta Ślepiotki, a także wprowadzania drzew, krzewów i bylin typowych dla dolin rzecznych. Na terenie tym powstanie także ścieżka edukacyjna. Na krótkim odcinku koryta Ślepiotki zostanie uwolnione od betonu i umocnione materiałem naturalnym. Teren ten będzie dobrze służył mieszkańcom Ochojca i stanie się dobrym przykładem dla dalszych działań.

Do sierpnia tego roku powstanie wizja korytarza Ślepiotki, w której mieści się urządzenie większej liczby podobnych obiektów jak ten przy os. Szenwalda. Istnieje szansa, że mieszkańcy Ochojca, Ligoty i Panewnik przyczynią się poprzez swój aktywny udział w dyskusji do stworzenia i uzgodnienia realnej wizji nadającej się do stopniowej realizacji w ciągu najbliższych kilku lub kilkunastu lat.

Na razie jednak chodzi o to, aby w projekcie REURIS stworzyć, jasne wytyczne do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, tzn. aby korytarz Ślepiotki stał się obowiązującym prawem. Do lutego przyszłego roku zostanie stworzono harmonogram działań na najbliższych kilka lat. W wyniku tych działań powinno powstać co najmniej kilka takich miejsc jak przy os. Szenwalda, powinien poprawić się publiczny dostęp do rzeki oraz zniknie zagrożenie Ślepiotki zanieczyszczaniem. W tworzeniu harmonogramów tych działań aktywny udział mogą wziąć mieszkańcy Ochojca, Ligoty i Panewnik.

[Show as slideshow]

Ślepiotka – potencjalne miejsca do rewitalizacji – Kwiecień 2009 (fot. GIG)

O Projekcie REURIS

Przez kilka ostatnich dziesięcioleci rzeki w miastach środkowej Europy postrzegane były raczej jako źródło problemów niż potencjalnych korzyści. Pomimo, że tereny nadrzeczne powinny stanowić kluczową dla miasta strefę otwartej przestrzeni o walorach przyrodniczo – krajobrazowych, powszechna jest ich degradacja. W przeciwieństwie do tradycyjnej, konserwatorskiej ochrony przyrody, ochrona i kreowanie siedlisk przyrodniczych w miastach nierozerwalnie łączy się z udostępnianiem tej przestrzeni ludziom.

Dlatego ponowne zagospodarowanie takich terenów – czyli ich rewitalizacja – musi uwzględniać kreację lub ochronę zasobów bioróżnorodności z równoczesnym zapewnieniem dostępności dla rekreacji; w niektórych przypadkach projekt rewitalizacyjny obejmuje także odtwarzanie dóbr dziedzictwa kulturowego – np. urządzeń hydrotechnicznych.

Opisany kierunek rewitalizacji był w ostatnich latach przedmiotem kilku międzynarodowych projektów, lecz jak dotąd jedynie w odniesieniu do miejskich rzek „starej” części Unii Europejskiej. Przedsięwzięcia takie odpowiadają aspiracjom mieszkańców i użytkowników okolicznych terenów do życia w przestrzeni o wysokich walorach estetycznych, przyczynia się do podnoszenia rynkowej wartości gruntów, a sam proces planowania i realizacji – przebiegający w warunkach konsultacji społecznej – jest okazją do umacniania demokracji w wymiarze lokalnym.

Na czym polega innowacyjność projektu REURIS

Istotą projektu jest wdrożenie strategii i działań nakierowanych na rewitalizację miejskich przestrzeni nadrzecznych (odtworzenie zasobów przyrodniczych i elementów dziedzictwa kulturowego) i na zrównoważone gospodarowanie zrewitalizowaną przestrzenią.

Innowacyjność procesu: stworzenie zestawu metod i procedur obejmujących cały proces przygotowania i realizacji – od ogólnego rozpoznania warunków lokalnej zlewni, poprzez szczegółowe analizy dla poszczególnych fragmentów rzeki i jej doliny, prace koncepcyjne i projektowe, wdrożenie inwestycji, po monitoring i ocenę rezultatów wdrożenia.

Innowacyjność w związku z osiąganiem celów: inaczej niż we wcześniejszych zrealizowanych projektach środkowoeuropejskich dedykowanych rzekom i przestrzeniom nadrzecznym, w REURIS przewidziano pilotowe wdrożenia oraz wyciągnięcie wniosków – zarówno szczegółowych jak uogólnionych – z oceny rezultatów tych wdrożeń. Służy to stworzeniu powiązania między pracami badawczymi i praktyką – zarówno inżynierską jak społeczną.

Po raz pierwszy w Środkowej Europie podjęta zostanie próba stworzenia, we współpracy transnarodowej, pełnego zestawu zasad rewitalizacji przestrzeni nadrzecznych i zilustrowania tych zasad poprzez praktyczne wdrożenie.

Partnerzy projektu

Partnerami projektu są Główny Instytut Górnictwa GIG, który jest liderem projektu oraz następujące miasta: Katowice, Bydgoszcz, Brno, Plzen, Stuttgart, Leipzig oraz niemiecka spółka komunalna Aufbauwerk.

Korzyści GIG polegają głównie na zdobyciu doświadczenia we wspieraniu i koordynacji działań dla porządkowania przestrzeni na terenach zurbanizowanych, dotkniętych działaniem przemysłu i górnictwa. Wiedza i umiejętności w tym zakresie będą coraz bardziej pożądane w związku z postępującą transformacją społeczno-gospodarczą regionu górnośląskiego i poprawą „wskaźnikowych” parametrów jakości środowiska.

Korzyść dla miast: Katowic i Bydgoszczy jest jeszcze bardziej namacalna: nakłady ponoszone przez tych partnerów dotyczą głownie inwestycji – wykonania konkretnych prac w dolinach rzecznych, skutkujących rozwiązaniem konkretnych problemów, przy zewnętrznym dofinansowaniu w wysokości 85 %. Równocześnie, zademonstrowane zostaną możliwości podobnych działań w innych miejscach a także w większej skali.

Wdrożone rozwiązania sprzyjać będą podnoszeniu konkurencyjności całego regionu. Kształtowanie ładu przestrzennego, ogólne podnoszenie jakości środowiska, a także zmniejszanie negatywnych skutków lokalnych powodzi prowadzić będzie do ogólnego zwiększenia funkcjonalności przestrzeni miejskich. Ostatecznym rezultatem będzie zwiększenie atrakcyjności przyległych terenów dla mieszkańców i dla inwestorów. Jeżeli zaproponowane rozwiązania upowszechnią się w regionie, rezultaty projektu przełożą się na zrównoważony rozwój społeczno-gospodarczy.

Międzynarodowy charakter przedsięwzięcia

W czerwcu 2009 teren inwestycji pilotażowej projektu REURIS odwiedziła 25 – osobowa grupa studentów geografii pod opieką profesora Jürgena Heinricha z Uniwersytetu w Lipsku (Niemcy). Ze studentami spotkali się przedstawiciele projektu REURIS: Pani Małgorzata Kopernik z Głównego Instytutu Górnictwa (Lider Projektu) i Pani Sabina Denysenko z Urzędu Miasta Katowice (Partner Projektu) oraz przedstawiciele wykonawcy dokumentacji projektowej dla inwestycji pilotażowej: Pani Wiesława Strabel i Pani Anna Włodarczyk z firmy Arch-Urbs Sp. z o.o.

Studenci otrzymali materiały informacyjne nt. projektu REURIS oraz miasta Katowice (miniplan miasta, folder turystyczny o Nikiszowcu i Giszowcu, informator o życiu kulturalnym Katowic). Studenci zostali oprowadzeni po terenie planowanej inwestycji, położonym w dolinie nad rzeką Ślepiotką po zachodniej stronie mostu w ul. Gen. Z. Waltera-Jankego. Przedstawiciele projektu REURIS opowiedzieli o założeniach i oczekiwanych efektach projektu. Projektanci natomiast przedstawili na specjalnie przygotowanej makiecie zarys koncepcji rewitalizacji – zagospodarowania tego terenu.

[Show as slideshow]

Studenci z Uniwersytetu w Lipsku byli bardzo zainteresowani ideą projektu – szczególnie aspektem społecznym projektu, a także stopniem zanieczyszczenia gruntu i wody w rzece. Gospodarze zaprosili grupę do odwiedzenia tego terenu za 2 lata, gdy powstanie już nowa przestrzeń rekreacyjna.

Kierownik Projektu: Pan Leszek Trząski
Źródło: strona projektu REURIS